Tsee Gunii khuree

Read in Mongolian

Name(s) of Temple :
Tsee Gunii khuree ,Аkhai beisiin khuree,Gadanshadduvlin,

Rinchen Number :
838

Rinchen Name :
Tsee gungiin khuree /Akhai gungiin khuree/

Type of Temple :
Monastic School

Aimag Temple located in :
Ovorhangai

Sum Temple located in :
Zuun Bayan Ulaan soum

Old Aimag Name :
Tusheet Khan

Precis History(In Mongolian only):


Өвөрхангай аймагЗүүнбаян Улаан сум Цээ гүний хүрээ /Ахай Бэйлийн хүрээ/ Сайн Ноён хан аймгийн Ахай Бэйл Цэрэндоржийн хошууны гол хүрээ хийд болох Ганданшадавлин хэмээх энэ хүрээ нь одоогийн Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян Улаан сумын нутагт сумын төвөөс зүүн тийш 40 орчим км-т Асгат уулын эх Хунхуйн мухар гэдэг газарт байжээ. Ганданшадавлин хүрээ нь тус хошуу нутгийн хурал номын төв нь байсан бөгөөд нилээд эртний түүхтэй хүрээ ажээ.Анх 1697 онд Засаг ноён Соднойн үед Цогчин Агва хоёр хурал цүглэж, Сайшаалтай Ерөөлтийн хорьдугаар /1815/ онд засаг Гончигжавын үед Хөнхүй хэмээх газар хүрээ байгуулж, мөн хоринхоёрдугаар /1817/ онд Хайлан хурал цүглэж, Төр Гэрэлтийн зургаадугаар /1826/ онд Жамбалхор цүглэж, наймдугаар /1828/ онд Дүйнхор цүглэж, арвандөрөвдүгээр /1834/ онд Сэрчэчумийн чойр цүглэж, Бүрэн Засагчийн наймдугаар /1869/ онд засаг Цэвээнпэлжээгийн үед Рабжамбын мяндаг цүглэжээ.Мөн Бадаргуулт Төрийн тавдугаар /1879/ онд Чойнноролжуан дором байгуулав.Мөн арванзургаадугаар /1890/ онд Радид дацанд Ламын чодов, Найданчогчид, Гомбын Ганшиг, Зоддүй сандогчид цүглэв.Арвандолоодугаар /1891/ онд Жанрайсэгийн нүгнээ цүглэв.Түгээмэл Элбэгтийн тэргүүн /1851/ онд засаг Цэвээнпэлжээгийн тахиулсанлам багш нарыг урин залах тухайд лаврин сүм байгуулсанд олон зүйл хурал цүглэв.Бүрэнт засагчийн тэргүүн /1862/ онд харьяат засаг Цэвээнпилжээ нэгэн дуган байгуулж Мандлын чого цүглэв.Бадаргуулт Төрийн гуравдугаар /1877/ онд Чойжилийн цам цүглэж бүжиглүүлэв.Энэ хүрээнд Чогчин Агва, Дүйнхор, Цаннид дацангийн хурлууд хуруулж тус бүр дуган бариулж цаг үргэлжид ном уншуулан буй…гэсэн мэдээ баримт түүхийн эх сурвалжуудад үлджээ.Цээ гүний хүрээ нь 15 -18 дугантай 200 гаруй лам хурдаг, зуны эхэн сард Майдар эргэж намрын дунд сард Хайлан хурдаг, өвлийн адаг сард сор залдаг байжээ. Мөн тус хүрээ нь 75 цамтай байсан ба Майдар эргэсний дараа Цам гардаг, намрын эхэн сард хошуу нутгийнхаа хилийн дээсийг тойрч ганжуур эргэж байв.Энд дугануудын баруун хойно 8 суварга байсан байна.Тус хүрээнд Зоч Лүүжинч лам нар байсан тухай мэдээ алга байна.Бэйлийн хутагт лам гэж эрдэм чадалтай лам байсан ба 1937 оны хавар баригдаж яваад эргэж ирээгүй байна.Одоогоор тус хүрээний хурал номыг сэргээсэн, туурин дээр нь сүм сувраг босгосон зүйл үгүй бөгөөд хуучин сүм дуганы туурь нь Асгат уулын их Хунхуйн мухар хэмээх газар хадгалагдаж байна. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ч.Банзрагч Б.Сайнхүү “Монголын хүрээ хийдийн түүх” УБ, 2004. 2.Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян Улаан сумын иргэн 82 настай Нацаг гуайтай хийсэн ярилцлагаас /2007.06.04/

Description of location :
The site is located in the place called Khungui mukhar or Khunkhuin mukhar, which is 40Km east of the soum centre.

GPS readings :
North 46° 41’  East 102°  45’

Estimated site dimensions (metres) :
Side1: У200 Side2: Ө200 Side3: Side4: Side5: Side6:

Revived temple on site :
No

Status of site at time of survey :
There are ruins of 5 large temple buildings, some smaller buildings, ruins of 5 stupas in the background and baayuus in the north. Many foundations, ruins, bricks, stones, building decorations made of stone were found. In the baayuu many Buddhas, burnt (fired) from mud were found as well as a burial place on the southwest.

Site used for other purpose :
There are ruins of 5 large temple buildings, some smaller buildings, ruins of 5 stupas in the background and baayuus in the north. Many foundations, ruins, bricks, stones, building decorations made of stone were found. In the baayuu many Buddhas, burnt (fired) from mud were found as well as a burial place on the southwest.

Date of founding the monastery/temple :
1846

Date of closing and destroying the monastery :
Огноо нураагдсан:: 1937 - Ярилцлагын дугаар:

Site used for other purpose :
There are ruins of 5 large temple buildings, some smaller buildings, ruins of 5 stupas in the background and baayuus in the north. Many foundations, ruins, bricks, stones, building decorations made of stone were found. In the baayuu many Buddhas, burnt (fired) from mud were found as well as a burial place on the southwest.

Old monastery/temple revived:
No

Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):

Date of Reviving:

Monks in Old Temple :
200 monks
500-600 monks
200 monks
500-600 monks

Notes :
According to Legtseg (interview 18), Akhai beisiin khoshuu’s monastery was a very intellectual monastery with about 200 monks. There were 8-9 temples made of wood. It was within a fence or the temples were situated in fenced-off courtyards (no trace on the site). There were more stupas. According to Maidar (No. 679) Akhain Khiid was situated in a place called Khar us. There were 40 monks, and it was founded by Lam Dondog in 1710. 16 datsans belonged to the complex. However, he placed this monastery in Uyanga sum so this information seems not to be relevant.] Maidar refers to Tsee günii khüree (No 682) as well placing it in Khünkhüin mukhar. The book ‘Övörkhangai Aimgiin Toli’ refers to Gandanshadivlin mörgöliin örgöö (p.143.), which was established in the place of Tsee güngiin khüree. About 5-600 monks belonged to the monastery. It was founded by Lamiin Gegeen. Currently a new stupa is being erected in the foreground of the old complex. It is the initiative of Batsaikhan monk of Ikh Khüree Zurkhain datsan, Ulaanbaatar. There is a description and plans of the stupa: Sacred Bogd stupa revived on the ruins of Gandanshadüvlin Tögs bayasgalant monastery after 160 years, 1846-2006 (Gandanshadüvlin, Tögs bayasgalant khiidiin tuurin deer 160 jiliin daraa sergen bosgokh takhiliin oron aguu ikh shüteen Bogd suvraga, 1846-2006). Southwest of the old complex, about 400 m away, there is the foundation of a burial place and the foundations of two buildings and a stupa can be seen. They seem to have been situated in a wooden fenced-off area.

Form Number :
ӨХЗУ 035

Survey Team :
Team C

Газрын зураг / Map

Site Plan

Site plan drawn by surveyors