
Tsagaan burgasny khuree
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Tsagaan burgasny khuree,
Rinchen Number :
105
Rinchen Name :
Tsagaan burgasny khuree
Type of Temple :
Monastic School
Aimag Temple located in :
Khövsgöl
Sum Temple located in :
1st bag, Alag Erdene soum
Old Aimag Name :
Zasagt Khan
Old Sum Name :
Akhai beisiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Хөвсгөл аймаг Алаг эрдэнэ сум.Цагаан Бургасны хүрээ Хуучнаар Хөвсгөл нуурын Урианхайн хязгаарын нутаг одоогийн Хөвсгөл аймгийн Алаг Эрдэнэ сумын Цагаан бургасны ам гэдэг газар Чин улсын тэнгэрийн тэтгэсний 44-р он буюу 1779 онд хүрээ байгуулан Чин улсын хаанаас “Пунцагдаржаалин”, монгол улсын Богд эзэн хаанаас “Дашпунцаглин нэр тус тус хүртжээ.1779 онд ийнхүү анх үүсэхдээ гэр дуганд хурж байсан бол 1805 онд анхны модон дуганаа байгуулжээ.Уг хүрээ хөгжилийн оргил үедээ 19-р зууны сүүлч 20-р зууны эхээр 300-гаад ламтай Чой, Жүд, Мамба, Дуйнхар,Зурхай зэрэг 6-7 дуган сахиусын сүмтэй, бисрэгхэн хүрээ байжээ.Зуны эхэн сард Майдар эргэдэг намрын дунд сард Ганжуур эрэгдэг 108 баг бүхий цам гардаг байжээ. Энэ хүрээний хамба Ёндон, дэд лам Вандан гэлэн, унзад нь Дашдаваа гэлэн , гэсгүй нь Сандаг гэлэн, зайсан лам нь Гажил, дэмч лам нь Пунсан зэрэг лам хуврагууд байжээ.1937 оны эхнээс лам нарыг нь хомроголон баримчилж доод лам нарыг хүчээр хар болгож дээд лам нараас 100 гаруй ламыг хилмэгдүүлэн нилээд тооны лам нарыг Хатгалын арын улаан мод хэмээх газар буудан хороож үлдсэн лам нарт 5-10 жилийн хорих ял оноожээ.Ийнхүү 1937 оны дунд үе гэхэд Цагаан Бургасны хүрээ бүрэн эзгүйрч мөхсөн байна.Энэ хүү хүрээнээс цаг бусаар хэлмэгдсэн лам нарын гэгээн дурсгалд зориулж 2005 онд хүрээний туурин дээр бус сумын төвийн зүүн хойд талд Бурхан багшийн Бодь суваргыг босгожээ.Энэ суваргыг нутгийн унаган иргэн, эцэг нь энэ хүрээнд сууж байгаад хэлмэгдсэн Монгол улсын гавьяат жүжигчин Цэрэндарьзав санаачлан нутгийн сүсэгтэн олонтой хамтран босгожээ.Мөн тус хүрээний сүм дуганы байгууламжын байршилын макет Алаг Эрдэнэ сумын орон нутгийг судлах музейд бий. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү. “Монголын хүрээ хийдийн түүх” УБ.2004, 2.Д.Сэнгэбазар “Уулын эх Алаг Эрдэнэ” УБ.2005, 3.Арбулаг сумын ЗДТГ-ын дарга Сэнгэбазартай хийсэн ярилцлагаас /2007.06.10/
Description of location :
The site is located in the place called Tsagaan burgas 28 km. from Alag Erdene soum center. East of the site is Modot tolgoi, west is Zuukhii uul mountain and south is Nariinii bulag.
GPS readings :
North 49° 27’ East 100° 54’
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
A cooperative creamery used to operate in the site during the socialist time. The site is barely visible. There are ruins of 9 temples.
Date of founding the monastery/temple :
1805
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1937 - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо нураагдсан:: 1937 - Ярилцлагын дугаар:001
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
223 monks
223 monks
Notes :
The monastery was called as Tsagaan burgasny khuree (monastery of Tsagaan burgas) in accordance with its geographical location. A Manchu King gave the name of Puntsogdarjaalin (phun tshogs dar rgyas gling) and the 8th Bogd Jebtsundamba gave it the name of Dashpuntsoglin (bkra shis phun tshogs gling).
The monastery had four aimags.
119 monks out of 223 were resident monks. The first abbot of the monastery was Yondon gavj and the last abbot was Dugarjamts.
Form Number :
ХӨАЭ 043
Survey Team :
Team E
Сэнгэбазар

Oral History :
Гомбосүрэн

Oral History :