Ивдийн хийд
Read in English
Сүм хийдийн нэр :
Ивдийн хийд,
Ринчений зураг дах дугаар :
88
Ринчений жагсаалт дах нэр :
Ивдийн хийд /Гунгаачойлин /
Сүм хийдийн төрөл :
хүрээ
Байрлах аймаг :
Хөвсгөл
Сум :
Ринченлхүмбэ сум 3-р баг Ивдийн аманд
Аймгийн хуучин нэр :
Засагт хан
Сумын хуучин нэр :
Ахай бэйсийн хошуу /Дархад отог /
Товч түүх :
Хөвсгөл аймаг Ринченлхүмбэ сум.Эвдийн хурал. Тус сумын 1-р багийн нутаг Дархадын хотгорын өндөр уулын бүсэд Ноён голын гүүрнээс 5 орчим км-ийн зайд хуучин бригадын төвийн дэргэд 2 дуган байсныг нутгийн хүмүүс эрт үеэс Эвдийн хурлын дуган хэмээн ярилцдаг ажээ.Уг 2 дуган 1950-иад оны эхээр нураагдсан бөгөөд чухам ямар учраас хэзээ баригдсан нь тодорхойгүй 1920-1930-аад оны үеэр л лавтай энд хурал хурдаггүй айлуудын ноос үс,барааны сав агуулахын үүрэг гүйцэтгэж байжээ. Иймд энэ 2 дуган Зөөлөнгийн хүрээ түүхэндээ 4 удаа нүүж буурь сэлгэхдээ нэг удаад нь суурьшиж байсан газар байж болох юм. Эвдийн ам хэмээх энэ газар 2 дуган байсан тухай мэдэх настай хүмүүс байх боловч яг уг 2 дуганд хурал ном хурж бйасан тухай мэдэх хүн байхгүй байна. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ринченлхүмбэ сумын иргэн өндөр настан 93 настай Лувсандорж гуайтай хийсэн ярилцлагаас. /2007.05.28./
Байршлын тайлбар :
Өндөр уулсын бүс: Дархадын хотгорын Ноён голын гүүрнээс 5 км орчим хойно. Цагаан нуур, Ринченлхүмбэ 2 сумын хилийн заагт хуучин бригадын төвийн дээд талд 2 км зайд оршино.
GPS хаяг :
North 47° 58’ East 106° 56’
Нийт газрын хэмжээ :
Side1: У68 Side2: Ө45 Side3: У66 Side4: Ө44 Side5: Side6:
Сүм хэвээрээ үлдсэн :
No
Судалгаа явуулах үеийн байдал :
Газрын хөрснөөс бараг бүрэн эдгэрсэн. 2 дуганы гадуур байсан бололтой шургааган хашааны ул мөр байна. Харин дуганы суурь нь газрын хөрснөөс дээш 15 см орчим өргөгдсөн байна.
Сүм хийд байгуулагдсан он :
1760-аад оны үед
Сүм хийд хаагдсан, нураагдсан он :
Огноо хаагдсан: 1800-аад он - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо нураагдсан:: 1800-аад он - Ярилцлагын дугаар:001
тухайн газар шинэ сүм дугана баригдсан :
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
хуучин хийдийн лам нар
100 гаруй
Тэмдэглэл :
1760-аад оны үед байгуулагдсан гэж ярьдаг. Анх байгуулагдахдаа Дүйнхор дацан, Жүдийн дацан зэрэг 10 дацантай 100 гаруй лам ном хурдаг байжээ. 40 шахам жил энд оршин тогтнож байгаад 1800-аад оны үед Зөөлөнгийн хүрээ рүү шилжүүлэн нүүлгэжээ. Учир нь энд энэхүү хийд байхад газар нутгийн хувьд тохиромжгүй учир ийн шилжүүлсэн байна. Домогт өгүүлснээр тэр үед ландрам хэмээх тэрслэгчид гарч ирж хийдийн орчмын ард иргэд, лам хуврагуудыг амар заяа үзүүлэхээ байсанд хийдийн хамба нэгийг нь амьдаар нь барьж бусад наймыг нь илрүүлэн хийдээс хойш 40 орчим км-т байх тэнгис голд бул хар чулуунд номын хүчээр хувирган үлдсэн нэгийг нь уг хийдийн тууриас 15 м орчим зайд байх авдрын чимээ хар чулуун дор хийж дарсан домогтой ажээ. 1990-ээд оноос хойш нутгийн хэсэг залуус уг чулууг сэндийлэн ухахад баавгайн бамбарууштай төстэй амьтны чихмэл, бусад шашны эд зүйлс гарсныг нутгийн ахмадууд ихэд зэмлэн буруушааж буцааж хийлгэн булуулсан байна.
Хүснэгтийн дугаар :
ХӨРЛ 002
судалгааны баг :
Team: Г
