Dordogoin khiid
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Dordogoin khiid,
Rinchen Number :
109
Rinchen Name :
Dordogiin khiid, Dordogiin khuree, Dechinravjailin
Type of Temple :
Monastic City
Aimag Temple located in :
Khövsgöl
Sum Temple located in :
Uvgud bag, Tsagaan uul soum
Old Aimag Name :
Zasagt Khan
Old Sum Name :
Erdene duuregch vangiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Хөвсгөл аймаг Дордогойн хийд Засагт хан аймгийн Эрдэнэ дүүрэгч вангийн хошуу одоогийн Хөвсгөл аймгийн цагаан уул сумын нутагт сумын төвөөс зүүн хойш 30 км-т цагаан усны дэнж хэмээх газар байсан энэхүү хийдийг Төрцорж гэдэг хүн 1890-ээд оны үед үүсгэн байгуулжээ.Гурван дугантай 50-60 лам байнга сууж хурдаг шалш шүтээнтэй цаг үеийн томоохон хулуудад заримдаа 150-аас 200 лам цуглаж хурдаг байжээ. Нутаг хошуундаа Хүнхэрвааны Даянч лам гэж алдаршсан Молом Даянч лам гэж 16-87 нас хүртлээ дэмчигийн нямба хийж насаа барсан хүний гэрийн буйран дээр энэ хийдийг барьсан ажээ.Майдар эргэдэг гол гол хурал номуудыг хурдаг.Найдангийн чог манлын чог хурхын зэрэгцээ дэмчигийн голлон уншдаг, хажидын нямба бүтээл хийсэн лам нарын тоо олон байсан Дэмчиг, Хажидыг их шүтдэг зэрэг онцлогтой байжээ. Дордгойн хийдийн лам хуваргууд дотор Төр цорж, Сандаг маарамба Цэрэночир гэсгүй зэрэг томоохон лам нар байсан ба эдгээр лам нарын хамгийн сүүлчийнх нь болох Цэрэночир гэсгүй 1967 онд таалал төгсжээ.1937 онд тус хийд бүрэн хаагдаж дээд зиндааны 10 орчим лам баримчлагдан, бурхан шүтээн судар номыг нь Хатгал руу үхэр тэргээр ачиж яваад тэнд шатааж устгасан байнй.1940-өөд оны үед эзгүй хоосон үлдсэн гурван дуганыг сумын захиргааны даалгавараар нутгын ардууд нураан модыг нь зөөвөрлөж хуучин шарга сумын хоршооны агуулах, малын өвөлжөө зэрэгт ашиглажээ. Одоогийн байдлаар Дордгой хийдийн гурван дуганы туйр газрын хөрснөөс бараг арилж ялимгүй товгор шороон далан төдий үлдсэн ба энэхүү цагаан усны дэнжийн зүүн талд Модот уул, өмнөд талд Бушлайн хүнхэр гэдэг уул бий.Туйраас баруун тийш 3 км зайд тус хийдийн лам нарын тахиж байсан эртний тахилгат цагаан уулын овоо бий.Газар зүйн байршилын хувьд туйр хойд өргөрөгийн N 49 36 937 зүүн уртрагын E 096 47 244 солбицолд байна.Дордгойн хийд нь 1979 онд Б.Ренчиний эрхлэн хэвлүүлсэн “БМАУ-ын угсаатны зүүн атлас”-ын сүм хийдийн жагсаалтын 109 дугаарт Дордгойн хурал нэрээр бүртгэгдсэн байна. Холбогдох эх сурвалж: 1. Ж. Банзрагч. Б. Сайнхүү. Монголын хүрээ хийдийн түүх. УБ, 2004. 2. С. Лхагва. Хотгойдын Дүүрэгч вангийн хошууны түүх. УБ, 1997. 3. Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумын харьяат 87 настай Буд гуайтай хийсэн . ярилцлага 2007.06.08 4. Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумын Равданчойнхорлин хийдийн тэргүүн Эрдэнэбат гуайтай хийсэн ярицлага. 2007.06.08
Description of location :
The site is located 30 km. northeast of Tsagaan Uul sum center. West of the site is Tsagaan Uul mountain, east is Modot, north is Zuukhii uul mountain and south is Bushlai and Khunkher mountain. It is located in the place called Tsagaan usny denj. West of the site (3 km.)is Tsagaan uulyn ovoo.
GPS readings :
North 49° 36’ East 096° 47’
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
The site is barely visible.
Date of founding the monastery/temple :
1890
Tur Tsorj
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1938 - Ярилцлагын дугаар:002
Огноо нураагдсан:: 1940 - Ярилцлагын дугаар:002
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : Tur Tsorj - Ярилцлагын дугаар: 001
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
50-60 monks
50-60 monks
Notes :
The monastery was established in 1890 on the home of Molom dayanch (meditation practitioner) who was in meditation from 16 to 90 years old. The monastery had 6-7 temples and 150 monks. The tutelary deities of the monastery were Demchig (Chakrasamvara) and Khajid (Naro Khajo). The monastery used to perform Maitreya procession.
Form Number :
ХӨЦУ 031
Survey Team :
Team E
