Dashtsepelin khiid

Read in Mongolian

Name(s) of Temple :
Dashtsepelin khiid,Ongiin khutagt lamyn sum,Khutagt lamyn khiid buyu dund khiid,Khutagt lamyn khiid buyu urd khiid,Khutagt lamyn khural,

Rinchen Number :
717

Rinchen Name :
Khutagt lamyn khiid, Ulziiguur arvijiilagch khiid

Type of Temple :
Monastic City

Aimag Temple located in :
Dundgovi

Sum Temple located in :
Saikhan ovoo soum

Old Aimag Name :
Tusheet Khan

Old Sum Name :
Govi tushee gunii khoshuu

Precis History(In Mongolian only):

Дундговь аймаг Сайхан овоо сум Хутагт ламын хийд /Урд хийд/ Сайхан овоо сумын төвөөс урагш 18 км-т Онгийн голын зүүн талд энэхүү хутагт ламын хийд буюу урд хийд төвхнөж байжээ.Уг хийдийг үүсгэн байгуулсан эзэн он цагийн тухайд нутгийн өндөр настангуудын мэдээллээр 1746 онд хутагт лам Донилхүндэв хэмээх хүн үүсгэсэн гэсэн мэдээ байна.Энэ хийдэд 250 орчим лам хурдаг Чойр, Мамба, Жүд, Дүйнхор, Гүнрэгийн Цогчин зуугийн гэх мэт 11 дуган 5-6 жастай гомбо шүтээнтэй томоохон хийд байжээ.Зуны эхэн сарын 16-нд Майдар эргэнэ.Зуны адаг сард Ганжуур эргэдэг ба намрын эхэн сард 108 цам гарж 3 өдөр цам тоглодог.Ном судар хэвлэн олшруулдаг бархантай, баруун талын Шашрын овоог тахидаг байжээ.Мөн энэ хийдэд гавьжийн дамжаа барьдаг байжээ.Хййдийн горооны гадна Ванчин цорж тэрггүүтэй хнд чиглэлийн 5-6 зоч ламтай байсан байна.Хутагт ламын хийдийн хамгийн сүүлчийн тэргүүн лам Лувсандорж 1937 оны хэлмэгдүүлэлтийн үед баригдаад сураггүй алга болжээ.Энэ хийд нь 1937 оны дунд үеэс үйл ажиллагаа нь бүрэн хаагдаж сүм дуган нь эзгүйрээд 1940-өөд оны эхээр дугануудыг нураасан байна.Дээрх мэдээ баримтуудаас үзвэл Хутагт ламын хийд нь манай орны хүн ам айл өрхийн нягтрал багатай говь тал хээрийн бүсэд байсантомд тооцогдох хийдийн нэг бөгөөд лам нарын тоо хурал ном шашны зан үйлийн цар хүрээ байгуулагдсан түүх нас зэргээрээ хөрш зэргэлдэ Барь ламын хийдээс том байжээ.Одоо тус хийдийн Дүйнхор дацангийн туурин дээр шинэ дуган босгож байна. Донилхүндэв—Түшээт хан аймгийн /Дундговь аймгийн Сайхан овоо сум/ ноён хутагт 17-р зууны хүн. Зохиол нь бодь мөр, судар тарни, зан үйлийн тайлбар зэрэг 2 боть зохиолтой.Өөрийн хошуунд бартай байжээ хэмээн Олон улсын монгол хэл бичгийн эрдэмтдийн анхдугаар их хуралд номч мэргэн Гомбожав хамбын тавьж хэлэлцүүлсэн “Монголчуудын төвд хэлээр зохиосон зохиолын зүйлүүд” хэмээх илтгэлд дурдагджээ. Холбогдох эх сурвалж: 1.Л.Чулуунбаатар “Төвдөөр гийсэн Монгол мэргэд” УБ 2004 2. Гүндүжамбаалин хийдийн тэргүүн лам Батэрдэнэтэй хийсэн ярилцлагаас /2007.06.30/ 3.Хулд сумын иргэн өндөр настан Гүнчинхорол гуайтай хийсэн ярилцлагаас

Description of location :
B.Rinchen: Ongiin river Maidar: Bog Khongor On the east bank of the Ongiin river 18Km south-east of the sum centre.

GPS readings :
North 45° 20’  East 104°  00’

Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 150 Side2: 150 Side3: Side4: Side5: Side6:

Revived temple on site :
No

Status of site at time of survey :
Одоо сэргээж байгаа шинэ дуган барьж байна. There is not much remaining on the site of this big monastery, but the site of the temple buildings can be seen clearly. There were 8 big temple buildings, a big square for the Tsam dance in front of the main temple, and two smaller Jas buildings. On the three sides there were the residences of the monks; the ruins of many buildings are visible. On the south-west on a small hillside were situated the 2 temples of the Lavran of Khutagt lam, and 9 stupas. The ruins are still there. No walls remained intact; the highest ruins are no more than 30cm. It was totally destroyed. The buildings were made of brick and mud. Bricks and terracotta ornaments and decoration fragments were found scattered, mainly on the site of the Lavran. The burning stove (Baayuu) of the monastery, a very huge one, is on the west of the complex, on the banks of the Ongi River. Currently a family lives on the site, on the right side of the temple. There are some new buildings and a yurt. An old ex-monk of the monastery of Bragri Lamiin Khiid, B. Budjav, lives here. They are trying to revive the monastery, and a new building is being built on the site of the old Düinkhor temple, on the right of the main temple ruins. The walls are already built. They started in 2006.

Site used for other purpose :
Хуучин Дүйнхор дацангийн суурин дээр шинэ дуган босгож байна.

Date of founding the monastery/temple :
1746

Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1937-1938 - Ярилцлагын дугаар:Interveiwer
Огноо нураагдсан:: 1938 - Ярилцлагын дугаар:Interviewer

Site used for other purpose :
Хуучин Дүйнхор дацангийн суурин дээр шинэ дуган босгож байна.

Old monastery/temple revived:
No

Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : Lama Donilkhundev - Ярилцлагын дугаар:

Date of Reviving:

Monks in Old Temple :
300 monks
180monks
180monks
200 monks
300 monks
200 monks

Notes :
For more information see ДУСО 016 AM.pdf

Form Number :
ДУСО 016

Survey Team :
Team C

Циенхүүгийн Дашдорж

Oral History :

Гүнчинхорол

Oral History :

Бат-Эрдэнэ

Oral History :

Бунягийн Буджав

Oral History :

Ринчэнгийн Равжаа

Oral History :

Нүрэвжавын /Нүрэмжавын/ Даваа

Oral History :

Газрын зураг / Map

Additional Material / Нэмэлт материал

ДУСО 016

Site Plan

Site plan drawn by surveyors Site plan drawn by surveyors