Shavruun gegeenii khiid
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Shavruun gegeenii khiid,
Rinchen Number :
781
Rinchen Name :
Lamyn khuree /Shavruun lamyn khuree/
Type of Temple :
Other
Aimag Temple located in :
Omnigovi
Sum Temple located in :
Bayandalai sym
Old Aimag Name :
Sain Noyon
Old Sum Name :
Baldan zasgiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Өмнөговь аймаг Баян далай сум Ламын хүрээ /Шаврон ламын хүрээ, Зоорингийн хийд/ Баяндалай сумын нутагт Баянцагаан уулын зүүн бэлд Шаврон ламын хүрээ оршиж байжээ. Гурван дугантай Шаврон ламын шавь болох 30 орчим лам хувраг суудаг эннэ хийдийг Шаврон лам Сономваанчиг өөрөө Байшинтын хийдээс тусгаарлан байгуулжээ. Лхам шүтээнтэй, ихэвчлэн арван хангал хурдаг энэ хийд нь цам гардаггүй , майдар эргэж хайлан хурдаг сар бүрийн 29-нд сор залдаг хийд байжээ. 1937 оны эхээр хаагдсан энэ хийд нь 40 гаруй жил оршин тогтносон залуу хийд байжээ. Үүсгэн байгуулагч Шаврон ламын уугуул нэр нь Лувсансономваанчиг гэх бөгөөд Ёст бэйсийн хошуу, Балдан засгийн хошуу одоогийн Сэврээ, Хүрмэн, Баяндалай, Булган,Гурвантэс, Ноён сумдын нутгаар ихээхэн алдартай Шаврон багш гэж хүндлэгддэг долдугаар дүрийн хувилгаан байжээ. Цагаандэрсний хурлын орчимд Шаврон багшийн овоо хэмээх тусгай тахилгат овоотой байсан байна. Сономваанчиг Шавруунг тодруулсан нь.Ёст бэйсийн хошуу байгуулагдахаас хэдхэн жилийн урд тус хошууны нутгийн Бахаа хэмээх Банди гэдэг хүн санскрит хэлнээс Гисийнэ хааны 64 бүлэгтэй зохиол, Бигэрмижид хааны намтар, Шидэт хүүрийн үлгэр зэргийг орчуулсан гэдэг. Тэрээр Энэтхэг явж номонд нэвтэрхий гэгээрч Бандид цол хүртсэн Халх даяар ихээхэн нэр хүндтэй хүн байсан учир түүний хойд дүрийг Шаврон ламаар залгамжлуулан тодруулж иржээ. Түүнйи сүүлчин дүрийг тодруулах хугацаа болж Тамгын газраас учир мэдэх, нэр хүндтэй хэсэг хүмүүсийг зүг зүгт явуулжээ.Энэ ажилд Жамъян хүнд, Балжир гэлэнгийн хамт баруун зүгт явах болж одоогийн Сэврэй сумын нутаг Хоолтын хийд дээр очтол хурлынхан өглөөнийхөө цогчин хурахаар Чогчин дунгаа татаж байхад нь таарч ихэд билэгшээн хуралд орж мөргөчихөөд бидний ажил бүтэх болтой гэж билэгшээн тэр хоёр цааш явж Буурал туслагч гэгчийнд очжээ.Тэд Шаврон лам тодруулах ажлаар яваагаа танилцуулж тэднйи ачийг сонирхон, хэдэн настай, хэн гэдэг вэ? Гэсэнд Буурал туслагч нас , нэрийг нь хэлсэнгүйгээр барахгүй, Хутагт хувилгаадыг төрөхөд чинь гүгэл, башир ханхалж, гэрэл солонго татдаг юм гэсэн биздээ. Үүнийг төрөхөд тийм юм болоогүй гээд тодорхой ярьсангүй. Харин тэр ач нь Жамъян хүндэд эрхлээд танайх хана вэ? Би танайд очно гэсэнд тэр хоёр энэ хөөрхөн хүүгийн нас, төрсөн сар өдөр, нэрийг яаж мэдье дээ гэж бодож байтал хүүхдийн эх хонио туугаад усан дээр очиж байгааг харжээ.Ингээд тэд морио услах нэрээр усан дээр очиж хүүгийн эхтэй уулзан “ Бид танайд очлоо өөрийн чинь хүү гэж хөөхөн хүү байна, хэдэн настай, хэдэн сард төрсөн бэ? Гэх мэтээр лавласанд: Нэрийг нь Сономваанчиг гэдэг юм.Миний хүү таван настай гээд төрсөн сар өдрийг нь тодорхой хэлж өгчээ. Шавронгоо олов бололтой гэж тэр хоёр ч баяртайгаар Тамгын газраа иртэл бусад эрэлчид ч ирсэн байж ингээд бусад хүмүүсийн бүртгэж ирсэн хүүхдүүдийн нэр судалгаануудын хамт Богдод сунтаглуулахаар явуулжээ.Нилээд хэд хоносны дараа Жамъян хүнд, Балжир гэлэн нарын тодруулсан Сономваанчиг хүүг “ шаврон лам” хэмээн ширээнд залах зөвшөөрөл нь иржээ. Ийнхүү Бахаа нэрт Бандидын нэгэн дүр Сономваанчиг шаврон ламд тодорсон түүхтэй бөгөөд түүнйи сууж байсан Шаврон ламын хийд буюу нутгийнхны нэрэлдгээр Зойронгийн хийд Баяндалай сумаас хойш Баянцагааны зүүн хажуу энгэрт бий. Шаврон лам нь маш гоё зурж сийлбэрлэдэг,гарын их ур дүйтэй бас хувьдаа нилээд /бараг 1000 шахам/адуутай их малч хүн байжээ. Түүний урлаж сийлбэрлэсэн том жижиг шатрууд,жаргалын 8 морь,цацал,мөн өөрийнх нь Очирдарь хувилгаантай авахуулсан фото зураг зэрэг эд өлгийн дурсгалууд одоо Өмнөговь аймгийн Булган сумын иргэн Жамаагийн Бямбаа болон түүний хүргэнийд хадгалагдаж байна.Мөн хуучин Балдан засгийн хошуу буюу одоогийн Баяндалай,Булган,Ноён,Сэврэй сумдын нутгийн ардуудын дунд Шаврон шамын ид шид,эрдэм чадлын тухай ам дамжсан домог мэт яриа одоо ч яригдаж байдаг.Энд өгүүлж буй Бямбаагийн эцэг Жамаа нь Шаврон ламын төрсөн дүү нь байсан бөгөөд одоогоос 2-3 жилийн өмнө насан өөд болжээ. Холбогдох эх сурвалж: 1. Л.Мажаа. Өмнөговь аймгийн бага толь-2 УБ, 2007 2. Булган сумын өндөр настан Жамаагийн Бямбаатай хийсэн ярилцлага . /2007.05.29/
Description of location :
Баяндалай сумын төвөөс хойшоо 30-аад км газарт ард талд нь тахидаг Баянзүрх уул, зүүн талд нь Дунд сайхан уул, баруун талд нь Баруун сайхан уул, баруун урд талд нь Баян бор нуруу, Баянцагаан зэрэг газар уулсын дунд байна. Зүүн урд талдаа худагтай 2 талаар нь Үерийн сайр байна.
GPS readings :
North 43° 39’ East 103° 24’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 300 Side2: 300 Side3: 300 Side4: 300 Side5: Side6:
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
Туурин дээр одоо 20 орчим лам нарын байшин хашааны буурь байна. Байшин хашаа нь дан шавар чулуугаар барьсан. Дуган сүмийн буурь их бүдэг 1 суварга байна. Төв дунд нь 1 том дуганы ором байна. Энэ бодвол Хөх дуган гэж байсных нь буурь болов уу?
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
not clear
not clear
Form Number :
ӨГБД 016
Survey Team :
Team E
Бямбаа
Oral History :
Жамаагийн Бямбаа
Oral History :
