Khailantain khuree

Read in Mongolian

Name(s) of Temple :
Khailantain khuree,

Rinchen Number :
265

Rinchen Name :
Khailantain khuree, Baatar vangiin khuree, Gonkhilon khiid, Khatanbaatar vangiin khuree, Gungaalin

Type of Temple :
Monastic School

Aimag Temple located in :
Bulgan

Sum Temple located in :
Khutag-Undur soum

Old Aimag Name :
Tusheet Khan

Old Sum Name :
Khatanbaatar vangiin khoshuu (banner of Khatanbaatar wang)

Precis History(In Mongolian only):


Булган аймаг Хутаг өндөр сум. Хайлантайн хүрээ Түшээт хан аймгийн Хатан баатар вангийн хошууны нутаг Хутаг Өндөр сумын төвөөс зүүн хойш 29 км-т Хайлантайн эх дунд Хайлантайн баруун зүүн эхний 2 голын бэлчэрт тус хүрээ төвхнөж байжээ.Богд хаант монгол улсын Олноо Өргөгдсөний 7-р он буюу 1917 онд Богд хаант Монгол улсын засгийн газраас Хатан баатар ван Магсаржавт гавьяаны шагнал болгон Сайн ноён хан аймгийн Итгэмжит бэйсийн хошуу, Түшээт хан аймгийн Дайчин чин вангийн хошуунаас нутаг таслан олгож Баатар вангийн хошууг шинээр байгуулсантай холбогдуулж Итгэмжит бэйсийн хошуу хүрээнээс хувь салган өгөх болоход Итгэмжит бэйс Цогточир ноён “...Би Намнангийн хүрээнийхээ бага зүүнийг өгнө...” хэмээгээд голдуу гурван Хайлантайн хуврагууд хурдаг Авгийн дацангаа хувь болгон өгчээ.Тэр дацанг ганцхан шөнийн дотор 100 гаруй үхэр тэргээр нүүлгэн дунд Хайлантйн баруун зүүн 2 голын бэлчэрт байрлуулан босгож “Баатар вангийн хүрээ” /Гонхилон, Гунгаалин хийд/ гэсэн нэр өргөмжилжээ.Нутгийн мужаан дархан Дашням, Яндаг, Цогт, Намжил, Лувсанноров, Дашдорж нар идэвхи зүтгэл гарган цаг наргүй зүтгэснээр Авгийн дацан, Цогчин дуган, Чойрын дацан, зүүн баруун дацан Дүйнхор, Ядамын дуганыг нэмэн барьж хүрээ бүрджээ.Хүрээг 1919 онд 200-гаад хуврагтай нээхэд Намнангийн хүрээний их зурхайч Чойжинжав зээрэмбэ равнайлжээ.Анхны хамба нь Хайлантайн Буд гавьж байв.Хүрээ нь Цогчин уншлага Ерөөлүүд маанийн бүтээл хурдаг, Чойртой, Долоон зиндаатай байжээ.Хүрээ мөн Цам Майдартай байсан ба Улаан сахиус 33 шүтээнтэй байв.Энд мөн Тугийн дацан гэж байсан ба Хатан баатрын оролцон ялсан тулалдаан бүрийн 42 туг, 4 буу, 11 сэлэм байсан тухай мэдээ байдаг.Олны дунд Хайлантын хүрээ гэж алдаршсан энэ хүрээ нарийн дэг журамтай гол шүтээн нь Очирваань бурхан байв.Хүрээний хурал номын үйл 1930-аад оноос улам жигдэрч 300 орчим лам хуврагтай болсон ба 1939 онд сүүлчийн удаа Цам Майдар болж хаагдсан байна.Хайлантайн хүрээнээс Буд, Балдан, Самбуу, Чой, Дашням, Өлзийхутаг, зэрэг ном эрдэмтэй гавьж нар Равжир гэлэн Барамсай дүвчин, Ванчигсүрэн Лхагважав, Жамц нарын чадалтай маарамбууд Гүржав, Сосор, Гэмпил наын алдарт унзадууд төрөн гарчээ.Дээрх мэдээ баримтуудаас үзвэл тус хүрээ нь 20-р зууны эхээр Богд хаант монгол улсын үеийн төгсгөл үахамд байгуулагдсан монголын шинэ түүхийн үеийн хамгийн сүүлчийн Отгон хүрээ байж болох юм.Түшээт хан аймгийн Дайчин вангийн хошуу Сайн ноён хан аймгийн Итгэмжит бэйсийн хошуунаас газар нутаг тусгаарлан байгуулагдсан энэ хошуу хүрээ 20 шахам жил оршин тогтносон хэдий ч богино хугацаанд ихээхэн бэхжин хөгжиж чадсан байна. Холбогдох эх сурвалж: 1.Хутаг өндөр сумын төвийн Намнан бий булаг хийдийн лам Дамдин Базартай хийсэн ярилцлагаас 2007.08.03 2.Л.Хайдав Ч.Баасанжаргал “Хантай хан нутаг минь” УБ 1999

Description of location :
The site is located 29 km north east of Khutag-Undur soum center and 29 km south west of Khantai bag center.

GPS readings :
North 49° 17’  East 102°  61’

Revived temple on site :
No

Status of site at time of survey :
The ruins of 4 temples are visible. The site is covered by forest.

Date of founding the monastery/temple :
Olnoo urgugdsun 7th on

Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1939 - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо нураагдсан:: 1945 - Ярилцлагын дугаар:001

Old monastery/temple revived:
No

Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : Itgemjit beis Tsogt-Ochir - Ярилцлагын дугаар: 001

Date of Reviving:

Monks in Old Temple :
139 monks
139 monks

Notes :
The name of Khailantain khuree (Monastery of Khailantai) was named after the name of the place, Khailantai. The monastery was also called Khatanbaatar vangiin khuree (monastery of Khatanbaatar wang) given its location in the territory of Baatar vangiin khoshuu, which was founded in 1917. Initially the monastery had one datsan, Avlyn datsan (datsan of Avla). Later a Tsogchen temple, the Choir datsan (college of Buddhist philosophy), the Baruun and Zuun datsans, the Yandal temple, the Duinkhor (Kalachakra) temple and Yidam temple were built. When monastery was first opened there were 200 monks. The astrologist called Choijiljav zeerembe of Namnan Khuree consecrated the monastery and the first abbot was Bud gavj. The college of Buddhist philosophy had 7 classes. Tsam dance was performed in the monastery, which also held the annual Maidar (Maitreya) procession. 42 monks are said to have conducted rituals in the Duinkhor temple. The main tutelary deity of the monastery was Jamsran (Begtse Dharmapala). At its height, the monastery had 300 resident monks although before its closure there were 139 monks in 7 temples, 7 datsans and 5 jas. The last temple was dismantled in the winter of 1945.

Form Number :
БУХУ 008

Survey Team :
Team E

Газрын зураг / Map