Shireet lamyn khiid
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Shireet lamyn khiid,Sain bichigtiin khiid,Shireet Jamiyandorjiin khiid,
Rinchen Number :
800
Rinchen Name :
Sainbichgiin khiid /Shireetiin khiid/
Type of Temple :
Other
Aimag Temple located in :
Omnigovi
Sum Temple located in :
Tsogt tsetsii sym
Old Aimag Name :
Tusheet Khan
Old Sum Name :
Tushee gunii khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Өмнөговь аймаг Өмнөговь аймаг. Цогтцэций сум Сайн бичигтийн хийд /Ширээт ламын хийд/ Түшээт хан аймгийн Түшээ гүний хошуу одоогийн Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутаг Шанхын уулын өвөр бэлд энэхүү хийд оршиж байжээ.Анх 1820 онд Ар задгай гэдэг газар Лувсанбалдан гэдэг хүн бусад олон ардын хамтаар хурал байгуулж хошуу хийдээс дэг жаяг авсан байна.1840-өөд оны үед 6 дацан 6 дугантай 200 орчим ламтай Дэмбэрэл занги, Ширээт лам Жаминдорж, цорж Ширбазар, донир Шарав нар хурлыг тэргүүлж явжээ.Гомбо шүтээнтэй Ядам сахиустай энэ хийд 17-18 дуган дацантай 1000 шахам ламтай байжээ.Цогчин дуган нь 32 баганатай 2 давхар модон дуган байсан бөгөөд 1000 лам багтаж хурал хурдаг байжээ.Тус хийдэд домын дамжаа гавьжийн дамжаа аграмбын дамжаа барихаас гадна Цам гарах Майдар эргэх, Ганжуур хурах, Хайлан хурах, маанийн бүтээл хийх нүгнээ сахих, сор залах зэрэг шашин номын зан үйлүүд тодорхой хугацаанд тогтсон дэг жаягын дагуу явж иржээ.Чойрын дацан нь гүнчин игчаатай байжээ.Сайн бичигтийн хийдийг Ширээт ламын гэж нэрлэдэг нь урьдын Ширээтийн 7-р дүр болох Жаминдорж ламтан 20-р зууны эхээр уг хийдийг тэргүүлж байсантай холбоотой.Тус хийд нь ойролцоох хошуу хийд Олдохын хийд, Эхэн загын хийд, Сангийн далайн хийд, Налихын хийд зэрэг хийд хурал номын газруудтай холбоотой байж мөн өгөөөмөр Цагаан овоо, Цэцийн уул, Бушигийн рашаан, Агуйтын рашаан зэрэг уул усыг тахиж тайдаг байжээ.Энэ хийдэд Ширээт ламын багш Шаравжанцан, Ёндон лам Дагва дооромбо, Гонгор дооромбо, Лодой чойдон аграмба зэрэг эрдэм чадалтай лам нараас гадна бурханч лам Цэдэн, Цорж Гомбо эрин, Цогчин ловон тайвандай, Жүдийн Ловон Цэдэн, Унзад Данзан, Лувсандорж, Норов, даа лам Чойдорж, Гомбозов, Махбал нарын мяндагтнууд байжээ.Мөн тайвандай Борын данзан зэрэг томоохон зоч лам нар байсан ба тэд хүрээнд суудаггүй ихэвчлэн Ханбогдын хаданд сууж нямба хийдэг байжээ.Сайн бичигтийн хийд нь бүтцийн хувьд аймаг гэж байгаагүй Арын хүрээ, Дунд хүрээ, Өвөр хүрээ гэсэн 3 хэсэгт хуваагдаж байжээ.Тус хүрээ 1937 оны эхээр хаагдаж 1938 оны дунд үеэс эзгүй хоцорсон сүм дугануудыг нурааж эхэлсэн байна. Сайн бичигтийн хийд буюу Ширээт ламыгн хийд нь манай орны өмнөд зах хязгаар нутгийн буддын 10 их ухаан, соёл боловсролын томоохон төв байжээ. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ч.Банзрагч Б.Сайнхүү “Монголын хүрээ хийдийн түүх” УБ 2004 2.Цогтцэций сумын харяат 92 настай унзад Отгоны Гэмбэл гуайтай хийсэн ярилцлагаас 2007.06.15
Description of location :
The site is located on the lower slope of Ikh Shankhan mountain in between Uguumur, Tsagaan ovoo, Tsetsii mountain, Ar Tsagaan ovoo and Uvur tsagaan ovoo. The site is 57Km south-east of Bayan-ovoo sum. Ikh Shankhan mountain has three ranges the rear, middle and front.
GPS readings :
North 43° 33’ East 106° 01’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 600 Side2: 800 Side3: 600 Side4: 800 Side5: Side6:
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
There are three defined sections of the site.
Inner part: this consists of three big temples, with the treasury temple and a kitchen on the right side of the three temples. In addition, on the right side of the site there is a big temple with it’s treasury temple and two stupas.
Middle part: one large temple and one small temple. The outlines for the treasury temple for these middle temples cannot be made out because it is under the fences and gers of local families.
Rear part: one big temple and a treasury temple with a big stupa.
Ger base outlines can be found in all three parts of the site.
Date of founding the monastery/temple :
1840
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1937 - Ярилцлагын дугаар:022
Огноо нураагдсан:: - Ярилцлагын дугаар:
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : - Ярилцлагын дугаар:
Date of Reviving:
Year : - Ярилцлагын дугаар:
Monks in Old Temple :
about 200 monks
Form Number :
ӨГЦЦ 040
Survey Team :
Team E
