Dashsampillin khiid
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Dashsampillin khiid ,Naiman Otogiin khural,Tsokhiotyn khiid,
Rinchen Number :
806
Rinchen Name :
Tsokhiotyn khiid
Type of Temple :
Monastic City
Aimag Temple located in :
Omnigovi
Sum Temple located in :
Manlai sym
Old Aimag Name :
Tusheet Khan
Old Sum Name :
So zasgiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Өмнөговь аймаг Манлай сум, Цохиотын хурал Хуучин Түшээт хан аймгийн Эетэй гүний хошуу одоогийн Манлай сумын Гурванхараат гэдэг нэртэй газар энэхүү Цохиотын хурал хэмээх хийд төвхнөж байжээ. Энэ хурал анх үүсгэн байгуулагдсан тухайд “...Түшээт хан аймгийн засаг Жагбаралын хошуунд гэлэн Пунцаг нар тэргүүлэн 1845 онд оточ маналын хурал байгуулж нүүж яваад Цохиотын усанд чулуун сүм бариулж суурьшсан боловч газар тохиромжгүй учир туслагч Лагнайдоржийн заавраар нүүж Сайншандад бууж суурьшив. Модон сүм , байшин зэргийг барьж 30 шахам жил болоод 1921 онд хуйхуунууд ирж сүйтгэсэн учир нүүж Цохиотын шар тойромд буусан. Шүтээний хийдээс жаяг, дэгтэй...” гэсэн түүхийн баримт эдүгээ архивын фондонд хадгалагдан үлджээ. Энэхүү Цохиотын хурал нь отчийн хурал нэртэй хийд байжээ. Гурванхараат гэдэг нь Хөгшин хайрхан, Дундад хайрхан, Хүүхэн хайрхан гэсэн овоо бүхий гурван уулнаас бүрдэх бөгөөд Дундад овоог нь тахидаг байв. Мөн баруун тийш 20-иод км-т Сүм суварга уулыг тахина. Цохиотын хийдийн дэргэд Галбын гурван хийдээс тасарсан Сахиусын сүм гэж нэг жижигхэн сүм байв. Цогчин дуган, майдар, мамба, дарь эх, хайлан, тарвуу гэсэн 6 дугантай, 5 жастай, 40 орчим ламтай байсан ба гол шүтээн нь Янсан Ядам бурхан байжээ. 20-иод лам нь гэлэн сахилтай байсан ба Намсрай хувилгаан, Агаа унзад, Найдан унзад, Жигжид унзад, Цэдэвдорж унзад, Санжмятав унзад, Рагчаа лам зэрэг томоохон лам мяндагтнууд байв. Цохиотын хийд нь цам гардаггүй , харин майдар эргэх, хайлан хурах, ганжуур эргэх, сор залах, нүгнээ сахих зэрэг шашин номын зан үйлийг тогтсон дэг жаягийн дагуу тодорхой хугацаанд хийж жигдэрсэн бэсрэгхэн хийд байжээ.1931 оны сүүлчээр цаг үеийн байдлаас шалтгаалан лам нарын зарим нь дүрвэж зарим нь баривчлагдсанаар хийдийн хурал ном хаагдан 1932 оны дунд үеэс сүм дуган нураагдсан байна. Холбогдох эх сурвалж: 1. Тагнуулын ерөнхий газрын архив. Ф – 1, д – 3, х.н - 51 2. Манлай сумын иргэн өндөр настан Цохиотын хийдийн шавь асан Шаравын Лувсанцэдэв гуайтай хийсэн ярилцлагаас / 2007.06.17/ 3. Л.Мажаа “ Өмнөговь аймаг бага толь-1” УБ 2001.
Description of location :
The site is located 80KM from the sum centre. Oyekhiin brigade centre was located here previously and now the area belongs to Uguumur team. Rocky mountain lies along the rear of the site. Ungut Khairkhan is on the east side and Dundad Kharaa is on the south-east side of the site.
GPS readings :
North 43° 38’ East 107° 06’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 350 Side2: 350 Side3: 350 Side4: 350 Side5: Side6:
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
On the site the following signs are visible: two big temples, a treasury temple with five small temples and two rock stupas are at the back of the site. Two stone treasury temples, a ger shape temple, a square temple and a stupa are on the left side of the site.
There are some other ruins on the site, which are probably some buildings used for various purposes when the brigade centre was located here.
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
about 500 monks
about 500 monks
Form Number :
ӨГМН 048
Survey Team :
Team E
Шаравын Лувсанцэдэв
Oral History :
