Khunjliin dugan
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Khunjliin dugan ,Choidoodambuu ,Dashpeljailin dugan,
Rinchen Number :
149
Rinchen Name :
Khungjliin khural, Ulaanchuluutyn khural
Type of Temple :
Temple
Aimag Temple located in :
Khövsgöl
Sum Temple located in :
Jargalant soum
Old Aimag Name :
Sain Noyon
Old Sum Name :
Dalai Choinkhor vangiin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Хөвсгөл аймаг Жаргал сум. Хөнжлийн дуган Жаргалант сумын төвийн баруун хойд талд Түвд, Монгол сүм дуганын хийцийн аргаар баригдсан нэгэн дуган бий. Хөвсгөл аймагт олон арван сүм дуган хийд байсан ч тэдгээрээс үндсэндээ бүрэн бүтнээрээ үлдсэн ганц дуган нь энэ дуган юм. Анх 1870-аад оны үед сумын төвийн хойно байх Идэр , Хөнжлийн голын бэлчир дээр хоёр модон дуган баригджээ. Үүний нэг болох Дашпэлжээлин хэмээх нэртэй дуганд энэ нутгийн гол шүтээн Дамдинчойжоо бурхныг тахидаг байсан гэдэг. 1890-ээд оны үед Хөнжлийн гол үерлэж нэг дуган нь голын үерт урсаж сүйдсэн байна. Ингээд үлдсэн дуганыг одоогийн байгаа энэ газарт зөөж барьсан гэдэг. Энэ дуган нь Монгол хийцийн загвараар гурван үетэй баригдсан бөмбөгөр оройтой, дөрвөлжин хэлбэртэй, 2 давхар, гадуураа эргэн тойрон 8 баганатай, зааж углуургадаж , оньсолж барьсан нарийн ур хийцтэй байжээ.1930-аад оны дундуур сүм хийд сүйтгэхэд эл дуган гэмтэлгүй үлдсэн ба хожим нь сумын ХБА, барааны агуулах болгон ашиглахдаа бөмбөгөр орой, дээд давхарыг нь буулган хоёр үе болгожээ. Дашпэлжээлин хэмээх энэ дуганы жасын тогоо 100 орчим литрийн багтаамжтай ширмэн тогоо одоо Жаргалант сумын орон нутгийг судлах узейд хадгалагдаж байна. Холбогдох эх сурвалж: 1.Ч.Банзрагч.Б.Сайнхүү. Монголын хүрээ хийдийн түүх. УБ.2004, 2.Жаргалант сумын өндөр настан 78 настай Д.Шагдарсүрэн гуайтай хийсэн ярилцлагаас. /2007.06.04/ 2. М. Нямаа. Хөвсгөл аймгийн лавлах толь. УБ.2001,
Description of location :
The site is located north of the Jargalan oum center on the west bank of the Khunjil river. Southeast of the site are 3, newly-erected stupas.
GPS readings :
North 48° 35’ East 099° 20’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: У 20 Side2: Ө 18 Side3: Side4: Side5: Side6:
Revived temple on site :
Yes
Status of site at time of survey :
The old temple is virtually intact.
Date of founding the monastery/temple :
1893
Date of closing and destroying the monastery :
Огноо хаагдсан: 1938 - Ярилцлагын дугаар:001
Огноо нураагдсан:: - Ярилцлагын дугаар:
Old monastery/temple revived:
Yes
Revived temple register number:
ХӨЖР 005
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Нэр, цол хэргэм : G.Shagdarsuren - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : S.Delger - Ярилцлагын дугаар:
Нэр, цол хэргэм : Sanjmyatav - Ярилцлагын дугаар:
Date of Reviving:
Year : 1990 оны 8-р сарын 2? - Ярилцлагын дугаар:
Monks in Old Temple :
20-30 monks
Notes :
Нутгийн олны дунд Хөнжлийн дугана хэмээн нэрлэгддэг. Төвд нэр нь Дашпэлжайлин дугана. Б.Ринчений жагсаалтанд Хөнжлийн хурал гэсэн нь дэргэдүүр нь урсдаг Хөнжлийн гол, мөн Улаан чулуутын гэж нэрлэсэн нь яг энэ дугана байгаа газрыг нутгийн хүмүүс Улаан чулуутын дэнж гэж нэрлэдэг байснаас үүдэлтэй бололтой. Тус дугана нь Монгол загварын сүм дуганы төрөлд орох ба дуганы дам нуруудыг хооронд нь углуургадан зангидах, шаантаглан холбох зэрэг аргаар угсран барьсан нь зөөж нүүлгэх зориулалтай мэт. 1930-д оны их хэлмэгдэлтэнд бага өртөж хожим нь 1960-1970 оны үед сумын ХБА-ийн барааны агуулах болгон ашиглах зорилгоор дээд дээврийн хэсгийг нураасан байна. -Энэхүү сүм нь Дамдинчойжоо сахиустай, үүдэндээ хоёр том хүрдтэй, тойрсон жижиг 108 хүрдтэй, байнгын хуралгүй цаг үеийн хуралтай байсан. -Анх хоёр дугана баригдан Хөнжлийн голын эрэгт байсан бөгөөд голын үерт нэг дугана нь автагдан энэхүү үлдсэн дуганыг одоо байгаа газарт нь шилжүүлэн барьсан гэж ярьдаг. Дуганаас зүүн урагш 1,2 км -т байх гурван суваргыг Говь компанийн захирал Ц.Сэдваанчиг нарын хүмүүс санаачлан 2005 онд босгосон.
Form Number :
ХӨЖР 024
Survey Team :
Team E
