Zergiin khuree
Read in Mongolian
Name(s) of Temple :
Zergiin khuree,
Rinchen Number :
32
Rinchen Name :
Zergiin khuree
Type of Temple :
Monastic City
Aimag Temple located in :
Khovd
Sum Temple located in :
Mankhan soum
Old Aimag Name :
Zasagt Khan
Old Sum Name :
Zakhchin khoshuu
Precis History(In Mongolian only):
Ховд аймгийн Манхан сум, Зэргийн хойд эхний хүрээ 1838 онд Алтан тээлийн Зэрэг голын хойд эхэн Дээд наймдаа хэмээх газар уг хүрээг үүсгэн тогтоожээ. Энэ хүрээ нь захчин хошууны 7 дацан хийдийн хамгийн том нь бөгөөд 500-аад лам шавилан суудаг байв. 1930 онд хүрээ хийд хаагдахын өмнө 365 ламын данстай байжээ. Зэргийн хойд эхний хүрээний дэргэдүүр Хятадын Хөх хотоос Ховд хотын дамжин Баруун Сибирийн Бийск хот орж буцах худалдааны төв зам өнгөрдөг. Мөн Ховд хотоос Улиастай, Да Хүрээ Хөх хот хүрч буцдаг Хөх усны өртөө зам Зэргийн хүрээний зүүн талаар өнгөрдөг байв. Бас Өөшийн бор үзүүрт хятад худалдаачдын суурин байжээ. Иймд Зэргийн хойд эхний хүрээ нь худалдааны томоохон төв байсан бололтой.Мөн 1920-иод оны сүүлчээс хятадын хасаг дээрэмчдийн хөл үймээнээс зугтсан Бодончийн хүрээний лам хуврагууд Зэргийн хүрээнд ирж суурьших болжээ. Зэргийн хүрээнд Захчины хамгийн өргөн цам наадам болдог ба Жамъяншидавын игчаа дэгтэй цам байв. Энэ хүрээнд Захчины Да ноён Б.Самбуу Түвдээс ганжуурын 108 боть зохиолыг, данжуурын 225 боть зохиолтой залж ирж Данжуурын сүм, Ганжуурын сүмийг тус тус тогтоожээ. Тэрбээр дээрх хоёр сүмийг Үенчийн хүрээний Кийрэв ламыг залж ирж түүхий шавраар бариулсан гэдэг. Зэргийн хүрээнд зуны сүүл сар намрын эхэн сард айл өрх намаржаандаа бууж тариагаа хураасны дараа лам хуврагууд нь ганжуураа үүрээд хүрээгээ тойрон гороолж ганжуур эргэх ёсыг үйлддэг байв. 1930-аад оны сүүлээр Зэргийн хүрээ тарж ганжуур, данжуур болоод олон судар ном бурхдыг хүрээний зүүн хойд талд орших Дуутад галдан шатааж дараах нь сүм дуганыг эвдэн нураажээ. Зэргийн хойд эхний хүрээг анх үүсэн байгуулагдсан тухай “...Төр Гэрэлтийн арваннаймдугаар /1838/ онд Зэргийн дацанг тогтоов. Зэрэгийн дацан нь Төгрөгийн хүрээнээс тасарч Зэрэг голын хойт эхэнд суурьшив. Зэргийн хүрээ нь Богд Жибзундамба хутагтаас Сандулан майдар бурхан залж шүтээний гол болгон тахиад дацан хүрээгээ гурав дахь “Раашгонзоглин” хэмээх нэртэй болгов. Энэ хүрээнд Чогчин, Чойр, Жүд, Манба, Дүйнхор дацангуудыг удаа дараа тогтоож Тонхилын хүрээнээс цамын дэг авч анх цам бүжиг гаргажээ...” хэмээн бичсэн баримт эдүгээ Тагнуулын ерөнхий газрын архивт хадгалагдаж байна. Холбогдох эх сурвалж: 1. Ж. Цолоо, Б. Батжав “ Арвангурван сангийн орон” УБ 2004 2. Тагнуулын ерөнхий газрын архив Ф-1, д-3, хн – 5 3. Жаргалант сумын өндөр настан 85 настай Дамдин гуайтай хийсэн ярилцлага
Description of location :
About 20 km. southwest of the Mankhan sum of Khovd Aimag is the river Zeregiin Gol which is on the shores of Tsagaan Gol, Uushiin Gol which is locate downstream of a lake Khar Us, in land that has the following mixed characteristics: covered in dense feather grass and garagana plants, wet during summer, lush grassland used by the local herders for hay, dry in some parts, gobi-like dry land covered by knolls of Ikh Nuuruud. In recent years, sand movements occurred in this area. Since the mid-1960s, the site has been occupied by the Zereg brigade of Mankhan sum and it is named Zeregiin Khamt Ekh.
GPS readings :
North 47° 22’ East 092° 30’
Estimated site dimensions (metres) :
Side1: 1000 Side2: 1000 Side3: Side4: Side5: Side6:
Revived temple on site :
No
Status of site at time of survey :
In Zeregiin Khoit Ekh, there is a clear bypass road for those who are driving from the north. The historical site is occupied by the brigade centre buildings: administration hall, school, apartment buildings, fences, a well, ger dwellings and a few storage places used by the local herders. When this brigade centre was established, the new buildings were built on the bases of the historical buildings and the wood of the old buildings was recycled, thus much of the original buildings of the historical site have disappeared. According to a guard who worked at the site for many years, a base of a temple can still be seen; we confirmed this during our site visit. One temple base for a building to store altar items was not touched during the establishment of brigade centre. Also on the site is roughly 50 cm. elevated area occupied by numerous small buildings. There isn’t any other area where traces from the historical site are visible. There is a covered well about 15 m. east of the historical site and 10 m. farther is a newly built well. It has been said that during excavation of the old well in the mid-1990s, people uncovered altar items: a deity and a vajrasatvva. We conclude that the area measuring 10 x 10 m. that is not used by the brigade centre is the base of Tsogchen Dugan or the main Deity temple.
Old monastery/temple revived:
No
Үүсгэн байгуулагч хүний нэр болон цол хэргэм (мэдэгдэж байвал):
Date of Reviving:
Monks in Old Temple :
over 400 monks
465 monks
over 400 monks
465 monks
Notes :
1. The name Zereg refers to the land of Mankhan sum and it is also a name of river Zereg Gol, or the brigade name Zereg Gol. Also a sum of Khovd province which is located at the end of the stream of Zereg Gol is called Zereg Sum. Of all these, the first landmark to be called Zereg is the river Zereg Gol. At the stream source of Zereg Gol is an area with a river Yellow Sect of Zakhchin Gun Barren which is called Zergiin Khuree (The Zereg Monastic City). For the local ethnic group Zakhchin, the name Zereg has significant importance and is regarded as the symbol of their ethnicity.
7. It is impossible to take detailed measurements of the site and roughly measured the size is 1 km in all directions.
13. Most of the residents agree that the Zergiin Khuree was occupied by more monks than the Tugrugiin Khuree in Mankhan and that the Khuree was big.
Form Number :
ХОМН 107
Survey Team :
Team А
